مطرح نبودن نمایشنامه نویسی ایران به دلیل عدم شناخت فرهنگ خودمان است

این مدرس دانشگاه با اشاره به وجود مراکز متعدد آموزش نمایشنامه‌نویسی در کشور مانند خانه تئاتر، کانون نمایشنامه‌نویسان، دانشگاه با گرایش ادبیات نمایشی و … افزود: اساتید و افراد بسیاری نمایشنامه‌نویسی تدریس می‌کنند اما ما، هم سال‌ها از دنیا عقب هستیم و هم این که هیچ شناختی از فرهنگ خودمان نداریم. به همین دلیل است که به هر جشنواره سراسری ایران بیش از دو تا سه هزار نمایشنامه می‌رسد ولی از بین آن‌ها حتی پنج نمایشنامه که قابلیت ارائه در سطح جهان را داشته باشد، نداریم که یکی از دلایل مهم آن فقدان آموزش درست است.

وی با تأکید بر اینکه آموزش باید گام‎‌‌به‌گام و مستمر ادامه داشته باشد، اظهار داشت: برخی از اساتید ما چون تکنیک ها را نمی‌شناسند معتقدند هنرجو باید چیزی را بنویسد و آن‌ها در کلاس متن را اصلاح کنند. این یک شوخی است که اگر بخواهید به کسی شنا یا رانندگی آموزش بدهید او را به قسمت عمیق هل دهید و بگویید خودش دست و پا می‌زند یاد می‌گیرد یا کسی که پشت فرمان خودرو قرار می‌گیرد از همان ابتدا مربی بدون پیش زمینه و آموزش بگویید شروع کن. ابتدا باید با ارائه نظریه و آموزش گام‌به‌گام تکنیک‌ها را به او یاد داد.

این نمایشنامه‌نویس ادامه داد: ما عمدتاً می‌گوییم شروع کنید به نوشتن و کاری به آن تکنیک‌ها نداریم. از طرف دیگر متأسفانه به دلیل جو روشنفکرزدگی و نه روشنفکری، داریم ادای 500 سال قبل غرب را در می‌آوریم. بر فرض محال اگر بتوانیم در فکرهایی که آن‌ها اصلش را دارند موفق شویم، کپی آن را از ما نخواهند خرید.

استاد قادری به توفیق تعزیه ایرانی در دنیا اشاره کرد و گفت: اگر تعزیه ما همچنان در دنیا خریدار دارد نه به عنوان یک اثر هنری موزه‌ای بلکه به عنوان اثری است که قابل دیدن است و تکنیک دارد و کارگردان‌های بزرگی مثل پیتر بروک می‌توانند از آن آموزش بگیرند.

این کارگردان افزود: متأسفانه ما در قسمت عمل و نوشتن تعزیه با نبود آموزش مواجهیم و حتی بلد نیستیم آن را بخوانیم. اگر یک نسخه تعزیه را به ما به عنوان معلم نمایشنامه‌نویسی بدهند نمی‌دانیم خواندن این نسخه را از کجا شروع می‌کنند. نمی‌دانیم کجا گوشه است. نمی‌دانیم نسخه‌خوان با معین البکاء چه فرقی دارد و… .

نویسنده کتاب «آناتومی ساختار درام» اظهار داشت: عدم شناخت ما از فرهنگ خودمان باعث شده نمایشنامه‌نویسی ما در دنیا مطرح نباشد. اما «وله سوینکا» نیجریه‌ای که با فرهنگ بومی خودش می‌نویسد در سطح دنیا شناخته شده است.

این منتقد تئاتر افزود: توصیه من به نویسندگان و نمایشنامه‌نویسان این است که ابتدا فرهنگ خودشان را بهتر بشناسند و بر آن مسلط باشند. ببینند می‌توانند کتاب‌های شاهنامه، حافظ، تاریخ بیهقی را از رو بخواند یا خیر؟ به این دلیل اولین توصیه‌ام به نویسندگان این است که کتاب «پنج استاد» را بخوانند تا با دستور زبان فارسی آشنا شوند و سپس فرهنگ عمیق ایرانی را مطالعه کنند تا به واژگان بسیار زیادی مسلط باشند.

اصلی‌ترین و مهم‌ترین توصیه این مدرس نمایشنامه‌نویسی به نویسندگان و نمایشنامه‌نویسان، خواندن قرآن کریم بود. وی در همین رابطه اظهار داشت: قرآن خواندنی است. قرآن تمام آنچه را که می‌خواهد بگوید از طریق داستان بیان می‌کند و زیباترین شکل داستان‌گویی را دارد. اگر بتوانیم تکنیک‌های آن را چه به لحاظ فنی و چه به لحاظ تکنیکال (از ساحت شکل) یاد بگیریم، بسیار به ما کمک می‌کند و بدون تردید بر اثر مغناطیسی که در آن وجود دارد به ما الهام هم خواهد داد.

نصرالله قادری افزود: نوشتن چه نزد موحدین چه ماتریالیست‌ها، الهام است. اگر آن الهام صورت بگیرد در حقیقت نوشته است که نویسنده را می‌نویسد و نویسنده نیست که نوشته را می‌نویسد. آن کسی که می‌نویسد صنعت است. اگر نمایشنامه یا رمان شما را بنویسد هنر می‌شود این بسته به این است که آن اتفاق، سوژه، موضوع، کاراکتر و آن چیزی که می‌نویسید چقدر باورش داشته باشید و چقدر آن بتواند به شما کمک کند.

این نویسنده با بیان اینکه من عمدتاً با نقطه شروع وضعیت می‌نویسم، گفت: در نقطه شروع وضعیت، شما نمی‌دانید چه اتفاقی می‌افتد، اما باید یک درد مشترک بشری باشد آنگاه اتفاق، خودبه‎‌خود خواهد افتاد و این امر در ناخودآگاهی صورت می‌گیرد. به طور مثال داعش تصمیم می‌گیرد حرم حضرت زینب (س) را ویران کند این خبر را همه ما می‌شنویم. این اتفاق روی یکی تأثیر می‌گذارد و بر دیگری تأثیر نمی‌گذارد. کسی که این اتفاق روی او تأثیر گذاشته برای دفاع از حرم می‌رود و توانش در آن حد بوده و این الهام را این گونه دریافت کرده است. یکی هم که فقط قلم دارد اگر این الهام را این‌گونه دریافت کند، باید بتواند به وسیله نوشتن آن را ارائه دهد. پس او نیست که تصمیم می‌گیرد به آن فکر کند. اتفاق خود‌به‌خود برای او اتفاق می‌افتد.

وی درخصوص برگزاری کارگاه نمایشنامه‌نویسی منطقه یک که در سه مرحله و طی 9 ماه برگزار می‌شود، اظهار کرد: در پایان کارگاه نمایشنامه‌هایی تولید و به حوزه هنری تحویل داده می‌شود که مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت.

گفتنی است: مرحله اول کارگاه نمایشنامه نویسی منطقه یک مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری با حضور 18 هنرمند از استان‌های خراسان رضوی، خراسان جنوبی، یزد، کرمان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان از 6 تا 8 آبان‌ماه در حوزه هنری استان یزد برگزار شد.